Superksiężyc i Perseidy. Jakie zjawiska zobaczymy na niebie w 2023 roku?
Superksiężycem nazywa się Księżyc w pełni. Nasz naturalny satelita osiąga wówczas najmniejszą odległość od Ziemi. Co ważne, pełnie Księżyca nie sprzyjają obserwacji gwiazd. Perseidy natomiast to jeden z najbardziej spektakularnych rojów meteorów pojawiających się na niebie. Potocznie nazywamy je "spadającymi gwiazdami".
W 2023 roku będziemy świadkami następujących zjawisk na niebie:
- 5 maja - półcieniowe zaćmienie Księżyca (w Polsce końcowe fazy przy wschodzie Księżyca);
- 8 sierpnia - pełnia Księżyca (Superksiężyc);
- 12/13 sierpnia - maksimum roju Perseidów (można je obserwować mniej więcej od 17 lipca do 24 sierpnia);
- 31 sierpnia - pełnia Księżyca (drugi Superksiężyc) - będzie to zarazem tak zwany błękitny Księżyc, czyli Blue Moon i druga pełnia w ciągu tego samego miesiąca;
- 28 października - częściowe zaćmienie Księżyca - nasz satelita w niewielkim stopniu zostanie przysłonięty przez cień Ziemi. Początek zaćmienia o godzinie 20.00, maksimum nastąpi o 22.14.
Astroturystyka w Małopolsce. Parki ciemnego nieba
Według międzynarodowej deklaracji UNESCO:
"Ciemne niebo to kulturalne, naukowe i ekologiczne dziedzictwo ludzkości".
Istnienie ciemnego nieba jest coraz bardziej zagrożone, głównie za sprawą postępującej urbanizacji. Stawiamy coraz więcej lamp, latarni i tworzona przez nie łuna świetlna utrudnia obserwację wszelkich kosmicznych zjawisk. Osoby uprawiające astroturystykę szukają tzw. ciemnego nieba, odwiedzają obiekty umożliwiające poszerzenie wiedzy astronomicznej (obserwatoria, planetaria).
Obszarami chronionymi przed zanieczyszczeniem światłem ciemności nocnej są parki ciemnego nieba. Takie "rezerwaty ciemności" istnieją w Ameryce Północnej i Europie. W Polsce nie mają regulacji prawnych i powoływane są na podstawie umowy między instytucjami państwowymi w porozumieniu z odpowiednimi władzami gminnymi.
Obecnie w Polsce istnieją dwa parki ciemnego nieba:
- Izerski Park Ciemnego Nieba (transgraniczny polsko-czeski);
- Park Gwiezdnego Nieba "„Bieszczady" (uzupełniający się ze słowackim Parkiem Ciemnego Nieba "Połoniny").
W Małopolsce natomiast jednym z terenów ciemnego nieba jest obszar graniczny między Beskidem Wyspowym i Myślenickim.
Gdzie w Małopolsce obserwować niebo? Najlepsze punkty i obserwatoria
Mało kto wie, że na terenie Małopolski znajdują się prawdziwe perły, jeśli chodzi o astroturystykę. Mamy tutaj miejsce uznane za znajdujące się "najbliżej kosmosu" w Polsce, a także największe w kraju i drugie w Europie prywatne obserwatorium. Warto wiedzieć również, że pierwsze obserwatorium astronomiczne w Polsce powstało przy Uniwersytecie Jagiellońskim w 1792 roku i działa do dzisiaj! To tam zapisano i zachowano najdłuższą, nieprzerwaną serię obserwacji meteorologicznych. Koło Nowego Sącza natomiast jednym palcem wprawimy w ruch... kulę ziemską.
Obserwatorium Astronomiczne na Lubomirze w Beskidzie Wyspowym - obserwatorium sytuowane jest na szczycie góry Lubomir, w malowniczej części Beskidu Wyspowego. Miejsce, którego historia sięga niemal stu lat nadal zachwyca ciemnym niebem i pięknymi widokami. Jako jedno z nielicznych w Polsce jest otwarte dla turystów przechodzących pobliskim szlakiem.
i
Obserwatorium Astronomiczne na Suhorze w Gorcach - niewiele osób zdaje sobie sprawę z istnienia tego niesamowitego miejsca na mapie województwa małopolskiego. Nazywane jest miejscem w Polsce, które jest "najbliżej kosmosu" i działa już od ponad 30 lat.
Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne w Niepołomicach - jest ono szczególnie nastawione na popularyzację astronomii wśród najmłodszych. W 2021 roku, po remoncie, znalazło się w nim miejsce na: planetarium, kopułę obserwacyjną, sale seminaryjne, salę wykładową, studio filmowo-fotograficzne oraz część noclegową.
Prywatne Obserwatorium Astronomiczne Królowej Jadwigi Rzepiennik Biskupi - największy w Polsce i drugi w Europie obiekt tego typu. Założycielami obserwatorium jest małżeństwo naukowców - Magdalena i Bogdan Wszołkowie. Główną atrakcją obserwatorium jest 9-metrowy amerykański radioteleskop, antena satelitarna, która zanim została przeniesiona do Rzepiennika, pracowała w Centrum Satelitarnym w Psarach. Drugi skarb to naziemna amerykańska stacja satelitarna. Antena ta pracowała dla wojska w Satelitarnym Centrum Operacji Regionalnych w Komorowie, a po likwidacji tego ośrodka odkupiona została przez małżeństwo Wszołków.
Krakowskie obserwatoria astronomiczne - pierwsze obserwatorium astronomiczne w Polsce powstało przy Uniwersytecie Jagiellońskim w 1792 roku za sprawą wybitnego uczonego Jana Śniadeckiego. Obserwatorium UJ działa nieprzerwanie od roku założenia do dziś. Zapisano w nim i zachowano najdłuższą, nieprzerwaną serię obserwacji meteorologicznych. Pierwsza siedziba znajdowała się w budynku na terenie Ogrodu Botanicznego, a po II wojnie światowej obserwatorium zostało przeniesione na zachodnie obrzeża Krakowa.
Obserwatorium w Chełmcu koło Nowego Sącza - oprócz pomocy dydaktycznych, takich jak makiety planet, czy najpotężniejszej rakiety Saturn V, posiada taras widokowy, z którego można prowadzić obserwacje i podziwiać panoramę okolicy. Przy budynku amfiteatru znajduje się 4-tonowa kula ziemska, którą można wprawić w ruch… jednym palcem!
i
Źródło: vistmalopolska.pl
