Kraków na tle innych miast w Polsce. Dane z raportu dają do myślenia
Podczas ostatniej sesji Rady Miasta Krakowa, która odbyła się w środę, 11 września radni zaprezentowali raport na temat perspektyw rozwojowych miasta przygotowany przez Związek Miast Polskich. Jak informuje magistrat, ogólny wskaźnik rozwoju Krakowa należy do najwyższych w Polsce, a miasto jest liderem niemal w każdej analizowanej sferze. Największą przewagą stolicy Małopolski jest demografia – wysoki, choć i tak ujemny przyrost naturalny. Istotnym pozostaje również fakt przyciągania nowych mieszkańców, głównie młodych ludzi – 100 tys. w ciągu ostatnich dziesięciu lat. Alarmujący pozostaje jednak niski wskaźnik dzietności, który może w przyszłości poskutkować „starzeniem” społeczności Krakowa.
Duża aktywność zawodowa mieszkańców, wysoki poziom przedsiębiorczości, konkurencyjność lokalnych firm i dochody mieszkańców sprawiają, że krakowski rynek pracy jest wyjątkowo atrakcyjny. Wzrost dochodów mieszkańców w ostatnich 6 latach wyniósł 8 miliardów zł. Zwraca też uwagę dynamika inwestycyjna, chociaż w ostatnim roku wytraca się jej siła. Rośnie poziom inwestycji w nowe powierzchnie mieszkalne, ale jest on niższy w stosunku do innych miast z grupy porównawczej. Zmienia się struktura oddawanych do użytku powierzchni dla działalności gospodarczej: rośnie poziom inwestycji hotelowych i konferencyjnych, spada ilość powierzchni dla działalności przemysłowej i handlowo-usługowej – pisze urząd.
Analizie poddano również krakowską oświatę. Z wpisu wynika, że ta wciąż ma ogromne znaczenie dla rozwoju miasta i zatrzymywania nowych mieszkańców, w tym studentów.
Kraków osiąga wysokie efekty edukacji przy umiarkowanych kosztach. Bardzo wysoki jest koszt dotowania placówek przedszkolnych prowadzonych przez inne niż miasto podmioty. Nieco niższy poziom ma szkolnictwo zawodowe, co ma wpływ na strukturę krakowskiego rynku pracy – czytamy.
Zadłużenie głównym problemem Krakowa. Finanse pozostawiają wiele do życzenia
Z raportu wynika, że Kraków ma spore powody do zmartwień w kontekście finansów. Chodzi o zadłużenie i brak równowagi budżetowej miasta.
Stan finansów lokalnych jest jedynym obszarem, w którym Kraków notuje wartości poniżej średniej. Znacząco zwiększa się poziom zadłużenia. Widoczne to jest szczególnie począwszy od 2018 r., przy czym wzrost długu wyprzedza wzrost dochodów, w szczególności dochodów bieżących – obecnie osiągnął poziom 126 proc. własnych dochodów bieżących. Relacja dochodów bieżących i wydatków bieżących stale się pogarsza. Do jej załamania doszło w 2022 r., a szczególnie w roku 2023. Doprowadziło to do wysokiego deficytu operacyjnego – informuje urząd.
Jak czytamy, utrzymanie poziomu wydatków zbliżonego do innych miast przy malejącej nadwyżce budżetowej doprowadziło do znacznego wzrostu zadłużenia Krakowa. Obecne wydatki majątkowe finansowane są długiem. Analitycy ZMP przewidują, że istnieje znaczne ryzyko przekroczenia planowanych wydatków także w 2024 roku. Co gorsza, prawdopodobnie w 2025 roku nie uda się zrównoważyć budżetu operacyjnego. Podobna sytuacja także w bieżącym roku spowoduje zwiększone zapotrzebowanie kredytowe.
Mamy do czynienia z bardzo dobrą sytuacją gospodarczą miasta i bardzo słabą zdolnością dalszego finansowania rozwoju z budżetu miasta. Pieniądze są u mieszkańców i w firmach, ale to się nie przekłada na sytuację budżetową miasta. Są to m.in. negatywne skutki Polskiego Ładu, wiele bogatych firm przeszło w rozliczeniach albo na ryczałt, albo na CIT, co wyprowadziło je z dochodów miasta. Jest tu potrzebne zrozumienie i wspólna wizja działań prezydenta, radnych i mieszkańców – mówi Janusz Szewczuk, doradca Związku Miast Polskich.
Czy Kraków może wyjść z finansowego potrzasku?
Kraków ma najlepsze podstawy rozwojowe, zarówno w gospodarce, jak i w aspekcie społecznym. Ważne jest to, że silna baza daje duże szanse na wyjście z kryzysu finansowego, choć nie jest to łatwe. Trzeba dbać o zwiększenie dochodów i ograniczać wydatki do niezbędnego minimum – dodaje Ryszard Grobelny, ekonomista i prezes Fundacji Miasto związanej z ZMP.
