Oskarżony skandalista i najsłynniejszy polski reżyser. Młodzieńcze lata spędził w Małopolsce

Roman Polański. Najsłynniejszy polski reżyser urodził się w Małopolsce

Roman Polański, a właściwie Raymond Thierry Liebling przyszedł na świat w sierpniu 1933 roku w Paryżu. Był synem Mojżesza Lieblinga (zm. 1983) i Belli Katz-Przedborskiej (zm. 1943). Jego ojciec urodził się w Krakowie, a pod koniec lat 20. wyjechał do Paryża. W 1937 roku rodzina Lieblingów przeprowadziła się do Krakowa, który był swego rodzaju ucieczką przed nastrojami antysemickimi we Francji (Paul Werner, Polański. Biografia, 2013). Zamieszkali przy ul. Bolesława Komorowskiego. Sam Romek, jak nazywano wówczas Polańskiego, miał być trudnym dzieckiem, często wybuchał gniewem (James Greenberg, Roman Polański. Portret mistrza, 2013). Sytuacja rodziny uległa pogorszeniu po wybuchu II wojny światowej. Ojciec pozostał w Krakowie, a rodzina przeprowadziła się do Warszawy, jednak wkrótce potem wszyscy znów spotkali się pod Wawelem. Roman podjął naukę w szkole, jednak władze okupacyjne zabraniały dzieciom żydowskim dostępu do edukacji.

W lutym 1943 roku (P. Werner) Bella i Maria Liebling trafiły do Auschwitz-Birkenau, niemieckiego obozu koncentracyjnego i zagłady, gdzie zginęły. Sam Roman Polański w wieku 10 lat był świadkiem likwidacji krakowskiego getta. Ojciec umożliwił mu ucieczkę, po czym trafił do rodziny Wilków, a potem do Putków. Zamieszkał we wsi Wysoka w powiecie wadowickim (P. Werner). W 1945 roku, kiedy do Krakowa wkroczyły wojska sowieckie błąkał się po mieście, po czym zamieszkał u stryja Stefana.

Nauka Romana Polańskiego nie wyglądała wzorowo. Nie był najlepszym uczniem, jednak wyróżniały go świetne oceny z rysunków (Jan Kochańczyk, Roman Polański i jego sztuka przetrwania, 2013). Po szkole podstawowej przeniósł się do szkoły zawodowej, a potem trafił do liceum plastycznego, skąd wydalono go w 1952 roku (P. Werner). Opuścił Kraków i przeprowadził się do Katowic, gdzie także uczęszczał do liceum plastycznego. Tam zdał również maturę.

Swe powołanie Polański odkrył w 1946 roku. Podczas obozu harcerskiego opowiadał przy ognisku historie i odgrywał do nich sceny (P. Werner). Fascynowało go kino, a także teatr. Początki jego kariery sięgają 1948 roku, kiedy nawiązał kontakty z Marią Biliżanką, ówczesną dyrektorką krakowskiego dziecięcego zespołu teatralnego „Wesoła Gromadka”. Później grał także w Teatrze Młodego Widza – obecnym Teatrze „Bagatela”. W 1953 roku Roman Polański zadebiutował jako aktor w epizodycznej roli „Małego” w noweli Jacek (reż. Konrad Nałęcki). Aby uniknąć służby wojskowej Roman Polański próbował dostać się na studia na Uniwersytecie Jagiellońskim i AWF, planując później ucieczkę na zachód. Ostatecznie armii uniknął, co zapewniła mu rola Mundka w filmie Andrzeja Wajdy „Pokolenie”.

Tu kończy się krakowska historia Romana Polańskiego, którego przyjęto na Wydział Reżyserii PWSF w Łodzi (P. Werner). W trakcie swojej kariery filmowej Roman Polański zdobył łącznie 46 nagród. W 2003 roku uhonorowano go Oscarem w kategorii najlepszy reżyser za film „Pianista” z 2002 roku. Do najbardziej prestiżowej nagrody Hollywood nominowano go czterokrotnie (1969, 1975, 1981 i 2003). Polański otrzymywał także statuetki takie jak Złote Globy, BAFTA czy Złota Palma. Roman Polański obecnie mieszka we Francji.

Roman Polański. Kontrowersje, procesy sądowe

Postać Romana Polańskiego od wielu lat wywołuje liczne kontrowersje nie tylko w Polsce, ale i za granicą. Opisując jego historię nie sposób nie wspomnieć o licznych skandalach i poważnych oskarżeniach płynących pod jego adresem. W marcu 1977 roku aresztowano go pod zarzutem gwałtu na nieletniej wówczas Samancie Gailey. Reżyser nie przyznał się do zarzutów, a potem wraz z adwokatem przystali na ugodę. Polański trafił do więzienia w grudniu, gdzie spędził 42 dni. Zwolniono go w styczniu, choć planowano wsadzić do więzienia ponownie. Roman Polański uciekł jednak do Wielkiej Brytanii, a potem do Francji. W 1993 roku miał zgodzić się na wypłatę odszkodowania Geimer, jednak nie ma dowodów, że wpłacił rekompensatę w wysokości 500 tys. dolarów. W maju 2009 roku sąd w Los Angeles odrzucił wniosek Polańskiego o umorzenie sprawy.

W tym samym roku zatrzymano go w Zurychu na podstawie amerykańskiego nakazu aresztowania (w związku z opisywaną powyżej sprawą), jednak rok później szwajcarskie ministerstwo sprawiedliwości nie wyraziło zgody na jego ekstradycję. Z kolei Prokuratura Generalna RP oświadczyła, że nie jest możliwe wydanie Polańskiego przez władze polskie innemu państwu, jeśli nastąpiło przedawnienie.

W 2015 roku Sąd Okręgowy w Krakowie orzekł, że ekstradycja Polańskiego do USA jest uznawana za niedopuszczalną. Wyrok argumentowano tym, że reżyser odbył już karę w USA. Mimo prób kasacji, 6 grudnia 2016 roku Sąd Najwyższy uznał, że ekstradycja reżysera do USA jest niedopuszczalna, a postanowienie to należy uznać za ostateczne. Jak podają liczne media, Polańskiego oskarżano także o inne gwałty, zgodnie z oświadczeniami Charlotte Lewis (oczyszczony z zarzutów w 2024 roku), niemieckiej aktorki Renate Langer, a także francuski Valentine Monnier.