To jadowite zwierzę kiedyś budziło podziw i postrach. Wierzono, że jest odporne na ogień. Żyje w Małopolsce

Salamandra plamista żyje w Małopolsce. Kiedyś wierzono, że są odporne na ogień

Zwierzęta od wieków wzbudzały ludzką ciekawość i mieszane uczucia, czego przykładem są liczne wierzenia i legendy. W Małopolsce żyje wiele gatunków, które przez setki lat demonizowano. Zaliczymy do nich choćby wilka szarego, który był niemal uosobieniem zła i postrachem średniowiecznej wsi. Co ciekawe, do gatunków, które wzbudzały podejrzliwość należy także… salamandra plamista. To gatunek płaza ogoniastego o specyficznym i charakterystycznym wyglądzie, który nie sposób pomylić z żadnym innym zwierzęciem.

Na wstępie należy zaznaczyć, że salamandry plamiste nie są niebezpieczne. Prowadzą samotniczy, drapieżny styl życia. Jak podaje Marian Zakrzewski w pracy „Salamandra plamista. Rozmieszczenie, biologia i zagrożenia” publikowanej na łamach Uniwersytetu Komisji Edukacji Narodowej w Krakowie (2007), występujący w Polsce podgatunek nominatywny (Salamandra s. salamandra) zamieszkuje Europę Środkową i Południową, za wyjątkiem Półwyspu Pirenejskiego, Korsyki, Sardynii i Sycylii. W Polsce salamandra plamista występuje w pasmach Sudetów i Karpat, z granicą pionowego zasięgu w Tatrach do 1125 m n.p.m. W Polsce salamandra plamista podlega ochronie częściowej.  

Jak pisze Zakrzewski, dorosłą salamandrę charakteryzuje dosyć masywne, krępe i dobrze umięśnione ciało, duża płaska głowa i szeroko zaokrąglony pysk. W środkowej części tułowia salamandry widoczne są ustawione w dwuszeregu otwory gruczołów jadowych. Te wytwarzają silnie toksyczną wydzielinę jadową, działającą drażniąco na błonę śluzową jamy gębowej napastnika. Szczególnie dużo gruczołów jadowych znajduje się m.in. na żółtych plamach biegnących wzdłuż grzbietowej powierzchni ciała salamandry. Salamandryna to substancja o zabarwieniu białym lub żółtym, o nieprzyjemnym zapachu. Może być ona wyrzucana przez gruczoły jadowe na znaczną odległość. Jak toksyczny jest jad salamandry plamistej?

Dla człowieka nie stanowi niebezpieczeństwa, o ile nie dostanie się do oka lub do krwi. Toksyczność tego jadu jest dość znaczna. Jak wykazała Phisalix (1922), pies wagi około 1 kg ginie po 35 minutach od wstrzyknięcia 1 /10 ml jadu z parotydów – podaje Marian Zakrzewski w przytoczonej publikacji naukowej.

Salamandra plamista od wieków była obiektem licznych, nieprawdziwych przekonań. Jak podaje Regionalna Dyrekcja Lasów Państwowych w Krakowie, dawniej uważano, że płaz ten jest odporny na ogień, a nawet potrafi go gasić.

Tę ciecz wypuszcza ona z siebie tym obficiej, im większe dla siebie widzi niebezpieczeństwo. Puszczona więc na żarzące się węgle, gasi je tą cieczą i może po nich przez niejaki czas chodzić bez szkody – pisał Feliks Jarocki w publikacji „Zoologiya, czyli zwierzętopismo ogólne” z 1822 roku.

To jedna z najpiękniejszych wsi w Małopolsce. Zasłynęła dzięki jednej decyzji proboszcza