Tak wygląda najstarsze osiedle Nowej Huty. Jego budowę uwiecznił Andrzej Wajda w „Człowieku z marmuru” [GALERIA]

Kraków. Osiedle Wandy jest najstarsze w Nowej Hucie. Jego budowie przyświecała oryginalna koncepcja urbanistyczna

Budowa Nowej Huty rozpoczęła się właśnie tutaj, 23 czerwca 1949 roku. Wybór Osiedla Wandy na punkt startowy nie był przypadkowy, a jego nazwa również niosła ze sobą określone przesłanie. Ówczesne władze, dążąc do stworzenia miasta idealnego dla nowej, socjalistycznej Polski, chętnie sięgnęły po postać legendarnej księżniczki Wandy. Ten wybór miał na celu podkreślenie prastarych, słowiańskich korzeni tych ziem, jednocześnie pomijając niewygodny dla komunistycznej ideologii wątek historycznej roli zakonu Cystersów z pobliskiej Mogiły, którzy jako pierwsi zagospodarowywali te tereny już od XIII wieku. Mimo tych ideologicznych uwarunkowań, nazwa ta przylgnęła do osiedla i stała się jego trwałym identyfikatorem.

Jednym z największych walorów Osiedla Wandy jest jego przemyślana koncepcja urbanistyczna. Pierwsi projektanci Nowej Huty, czerpiąc z najlepszych wzorców modernistycznych, oparli swoje plany na idei „jednostki sąsiedzkiej”. Zakładała ona tworzenie samowystarczalnych fragmentów miasta, przeznaczonych dla około 4–5 tysięcy mieszkańców. Każda taka jednostka miała posiadać pełne zaplecze usługowe, zapewniające komfort i wygodę życia codziennego. Na Osiedlu Wandy ta koncepcja została zrealizowana z dużą starannością. Znajdziemy tu więc nie tylko bloki mieszkalne, ale także dobrze rozplanowaną infrastrukturę: sklepy, szkoły, przedszkola, liczne place zabaw dla dzieci, a także ośrodek zdrowia, pocztę, a nawet niegdyś kino. Taka kompleksowość sprawia, że osiedle do dziś jest miejscem przyjaznym do życia, gdzie wiele potrzeb można zaspokoić w najbliższym otoczeniu.

Budowę Osiedla Wandy uwiecznił Andrzej Wajda w filmie „Człowieku z marmuru”

Spacerując po Osiedlu Wandy, można natknąć się na namacalne ślady historii. To właśnie tutaj, pod numerem 14, wzniesiono pierwszy budynek nowego miasta. Fakt ten upamiętnia specjalna tablica, przypominająca o pionierskim charakterze tego miejsca. Tuż po drugiej stronie ulicy stoi drugi w kolejności budowy blok, numer 23, który pierwotnie pełnił funkcję hotelu milicyjnego. Te pierwsze chwile budowy, pełne entuzjazmu i ciężkiej pracy, zostały uwiecznione nie tylko na archiwalnych kronikach filmowych, ale także w jednym z najważniejszych dzieł polskiej kinematografii – „Człowieku z marmuru” (1976) Andrzeja Wajdy. Sceny z filmu, pokazujące wznoszenie pierwszych murów, na zawsze wpisały Osiedle Wandy w kulturową mapę Polski.

Osiedle Wandy to nie tylko socrealistyczna architektura

Walory osiedla to jednak nie tylko socrealistyczna architektura i wspomnienie początków Nowej Huty. Na jego terenie znajduje się również cmentarz parafialny wsi Mogiła, będący świadkiem znacznie starszej historii tych ziem. W jego obrębie mieści się kwatera stanowiąca austriacki cmentarz wojenny numer 390 z okresu I wojny światowej, miejsce spoczynku żołnierzy różnych narodowości. Tuż obok cmentarza, po jego wschodniej stronie, rozciąga się mogilski plac targowy. Choć dziś jego funkcja uległa zmianie, jeszcze do lat 80. XX wieku, w poniedziałki i czwartki, tętnił on życiem. Okoliczni rolnicy przywozili tu swoje płody ziemi, tworząc barwne i gwarne targowisko, będące ważnym punktem na mapie lokalnej społeczności.

Osiedle Wandy, najstarsza część Nowej Huty, to miejsce o bogatej historii i unikalnym charakterze. Jego przemyślana koncepcja urbanistyczna, liczne tereny zielone między blokami (choć nie wspomniane wprost w materiale źródłowym, są typowe dla tego typu osiedli) oraz bliskość historycznych obiektów sprawiają, że mimo upływu lat wciąż stanowi atrakcyjne miejsce do życia, będąc jednocześnie żywym pomnikiem niezwykłego okresu w dziejach Krakowa.

Tak wygląda Osiedle Wandy w Nowej Hucie [GALERIA]