Spis treści
- Co to jest kopciuch? Jak rozpoznać stary piec?
- Małopolska uchwała antysmogowa. Zostało kilka dni na wymianę kopciuchów
- Ile gmin do tej pory zastosowało się do przepisów uchwały? Ile rzeczonych pieców i kotłów zostało już wymienionych?
- Jakie konsekwencje grożą za brak wymiany pieca?
- W jaki sposób będzie weryfikowana wymiana pieców w Małopolsce?
Co to jest kopciuch? Jak rozpoznać stary piec?
Kopciuchami nazywamy stare piece, które nie spełniają norm emisyjnych. Na starych kotłach brakuje również tabliczek znamionowych, które zawierają istotne informacje o producencie, paliwie, typie kotła, certyfikatach czy roku produkcji. Obecnie kotły podzielone są na klasy – 3 klasa kotła oznacza najgorszą jakość – takie piece są najmniej ekologiczne. 4 klasa kotła to średnia półka, zbliżona do poprzedniej – na ten moment obie nie spełniają wymaganych norm prawnych. Obecnie sprzedaje się kotły 5 klasy, czyli najbardziej ekologiczne, emitujące o wiele mniej zanieczyszczeń od poprzednich klas. Jak rozpoznać kopciucha? Jak wyżej – stary piec rozpoznamy m.in. po tym, że nie posiada on żadnych informacji umieszczonych na tabliczce znamionowej. To jeden z najłatwiejszych sposób na rozpoznanie kopciucha.
Małopolska uchwała antysmogowa. Zostało kilka dni na wymianę kopciuchów
W środę, 1 maja 2024 roku w życie wejdzie uchwała antysmogowa dla województwa małopolskiego, zgodnie z którą do powyższego terminu muszą zostać wymienione piece bezklasowe i tzw. kopciuchy (piece poniżej trzeciej klasy). W sierpniu ubiegłego roku wojewódzcy radni odrzucili projekt obywatelskiej uchwały, który zakładał wydłużenie czasu na wymianę tzw. kopciuchów do 2026 roku. Mieszkańcy, którzy posiadają kotły na węgiel lub drewno, niespełniające wymogów co najmniej trzeciej klasy, muszą wymienić je do 1 maja 2024 roku. Z kolei kotły na węgiel lub drewno klasy trzeciej lub czwartej trzeba wymienić do końca 2026 roku.
W związku z rychłym wejściem uchwały w życie skontaktowaliśmy się z Urzędem Marszałkowskim Województwa Małopolskiego, który odpowiedział na nasze pytania.
Uchwała zacznie obowiązywać niedługo, a w przestrzeni publicznej zdaje się panować w tym temacie cisza. Dlaczego teraz, kiedy zostało tak mało czasu, nie pojawia się zbyt wiele nowych komunikatów odnośnie bliskiego terminu końcowego wymiany kotłów?
Województwo od wielu tak prowadzi szkolenia dla samorządów, przygotowuje materiały edukacyjne, organizuje kampanie społeczne, a także włącza się w projekty pilotażowe usprawniające wymianę pieców. To Małopolska jako pierwsza w kraju utworzyła sieć ekodoradców, którzy na co dzień w urzędach gmin wspierają mieszkańców w procesie wymiany pieców węglowych. Dziś mamy już około 250 ekodoradców w całym regionie. Zadbaliśmy także o finansowanie ich etatów z funduszy unijnych. Uruchomiliśmy także środki na działania kontrolne dedykowane strażnikom miejskim/gminnym. Chcieliśmy tym samym rozwiązać problem kadrowy i finansowy wielu gmin. Warto zauważyć, że w każdym roku obowiązywania Programu ochrony powietrza, gminy mają obowiązek przeprowadzenia, co najmniej 3 akcji informacyjnych o wymaganiach uchwały antysmogowej, dostępnych formach dofinansowania do wymiany kotłów. Obowiązek ten realizują na różne sposoby. Wymienić tu można m.in. dystrybucję ulotek, plakatów, spotkania z mieszkańcami przy okazji różnych wydarzeń lokalnych, ale także organizowane specjalnie w tym celu.
Działania informacyjne dotyczące zapisów uchwały antysmogowych prowadzone są od 2017 roku. W ostatnim czasie działania koordynowane przez województwo prowadzona była przez cały okres grzewczy. Jej założeniem było zwiększenie świadomości mieszkańców Małopolski na temat wymagań uchwały antysmogowej oraz promocja rozwiązań mających na celu likwidację źródeł niskiej emisji powierzchniowej. Oznacza to przede wszystkim wymianę przestarzałych i nieefektywnych pieców na paliwa stałe oraz poprawę efektywności energetycznej budynków jednorodzinnych. W zakresie tym promowane było wsparcie udzielane przez ekodoradców oraz instrumenty finansowe, w ramach, których dostępne są dotacje do wymiany pieców - czytamy w odpowiedzi.
W ramach kampanii na terenie Małopolski w 6 rozgłośniach radiowych wyemitowano łącznie 2 000 spotów o tematyce ochrony powietrza i oszczędności energii. Ponadto we wszystkich małopolskich gminach dystrybuowane były plakaty przypominające o obowiązku wymiany przestarzałych urządzeń grzewczych. Plakaty rozwieszane były w miejscach publicznych, takich jak: urzędy gmin, placówki oświatowe czy sklepy, aby jak najwięcej mieszkańców mogło zapoznać się z przekazem. Łącznie rozdystrybuowano 1900 szt. plakatów - informuje urząd.
Na tym województwo nie poprzestaje. Kolejne działania informacyjne będą realizowane również w tym roku. Termin 1 maja jest kluczowy i to rzeczywiście ten czas, kiedy używanie bezklasowych urządzeń nie będzie dopuszczalne, ale jest to okres kiedy właśnie kończy się okres grzewczy. Dla wielu mieszkańców w praktyce oznacza to, to że mają kilka miesięcy przed kolejnym sezonem na wymianę pieca, jeśli jeszcze tego nie zrobili. Tym bardziej zachęcamy do wizyty w swoim urzędzie gminy i zasięgnięcia informacji o możliwościach jakie dają dotacje - brzmi odpowiedź.
Ile gmin do tej pory zastosowało się do przepisów uchwały? Ile rzeczonych pieców i kotłów zostało już wymienionych?
Każda gmina województwa małopolskiego zobowiązana jest do wdrażania na swoim terenie zapisów uchwały antysmogowej. Województwo monitoruje (2 razy w roku) realizacją wymiany kotłów pozaklasowych w gminach, w tym celu uruchomiony został system sprawozdawczy. Prawdopodobnie pierwszy w Polsce. Najnowsze dane wskazują, że w okresie od 2017-2023 we wszystkich gminach na terenie Małopolski wymieniono około 95 tys. pozaklasowych kotłów na paliwo stałe. Założyć można, że wartość ta jest dużo większa, ponieważ w minionych latach urządzenia grzewcze wymieniane bez z dotacji finansowych nie były ewidencjonowane. Stopień realizacji zapisów Programu Ochrony Powietrza, a co za tym idzie pośrednio uchwał antysmogowych jest weryfikowany przez Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska i to on nakłada ewentualne kary na samorządy, które w niewystarczającym stopniu realizują obowiązujące przepisy.
Jakie konsekwencje grożą za brak wymiany pieca?
Jeżeli użytkownik instalacji nie przestrzega przepisów uchwały antysmogowej, może zostać ukarany mandatem do 500 zł. Może zostać również skierowany wniosek do sądu o ukaranie karą grzywny do 5 tys. zł. Kara może zostać nałożona ponownie przy każdym przypadku eksploatacji instalacji niezgodnie z uchwałą antysmogową. Ostateczna decyzja o rodzaju środków oddziaływania wychowawczego czy wymierzenia kary pozostaje w kwestii organu kontrolującego. Wiemy, ze podczas kontroli gminy w pierwszej kolejności stawiają na edukację. Przekazują materiały informacyjne (broszury, ulotki), badają przyczynę opieszałości. Niejednokrotnie potrzebna tu jest fachowa pomoc ekodoradcy lub operatora programu Czyste Powietrze, który instruuje mieszkańców w zakresie możliwości pozyskania dotacji i istniejących przepisach. Czasami potrzebne jest także wsparcie w procesie ustanawiania własności budynku. Nie każda kontrola wiąże się z nałożeniem mandatu, jest to także szansa dla mieszkańca na skorzystanie z fachowej porady specjalistów.
W jaki sposób będzie weryfikowana wymiana pieców w Małopolsce?
Kontrola przestrzegania wymagań uchwały jest prowadzona przez uprawnione służby: straż miejską i gminną, upoważnionych pracowników urzędu gminy, na podstawie art. 379 ustawy prawo ochrony środowiska, a w przypadku przedsiębiorców przez Wojewódzki inspektorat ochrony środowiska. Użytkownik urządzenia grzewczego powinien okazać kontrolerom dokumenty potwierdzające, że piec, kocioł lub kominek, z którego korzysta spełniają wszystkie wymogi określone w uchwale antysmogowej. Takim dokumentem może być np. dokumentacja techniczna, instrukcja użytkowania, wyniki badań, certyfikaty, które potwierdzają spełnienie wymaganych poziomów sprawności i emisji. Ponadto gminy maja dostęp do Centralnej Ewidencji Emisyjności Budynków, dzięki której na bieżąco mogą monitorować to, ile i jakich urządzeń grzewczych wciąż istnieje na terenie gminy.
