QUIZ: Gwara krakoska czy gwara góralska? Zabawa językowa dla prawdziwych ekspertów

QUIZ: Gwara góralska i gwara krakoska. 

Gwara góralska i gwara krakoska to dwa niezwykle barwne i charakterystyczne odmiany języka polskiego, które wyrosły na południu kraju, ale reprezentują odmienne tradycje i tożsamości. Choć pochodzą z sąsiadujących regionów – Podhala i Małopolski – różnią się zarówno brzmieniem, jak i słownictwem, ale mają też pewne cechy wspólne. Obie gwary są dziś nie tylko elementem tradycji, ale też źródłem inspiracji w muzyce, teatrze i edukacji regionalnej. Warto je znać – choćby po to, by z uśmiechem rozwiązać nasz QUIZ językowy!

Na czym polegają podobieństwa i różnice w gwarze góralskiej i krakoskiej?

Gwara góralska to żywa, melodyjna mowa pełna archaizmów, z silnym wpływem języka słowackiego i wołoskiego. Jej rytmiczność i wyrazistość łatwo rozpoznać – wystarczy usłyszeć słowa takie jak cepr, śwarny, kierpce czy gazda. Górale mówią „po swojemu”, często używając charakterystycznego zmiękczania, np. „fciołbyk” zamiast „chciałbym”. Z kolei gwara krakoska, choć dziś rzadziej używana, nosi ślady dawnej miejskiej elegancji i humoru. Znajdziemy w niej germanizmy (np. drynda – tramwaj), a także unikalne słowa, takie jak cyndół (przedpokój) czy klyjce (kluski). Ma łagodniejszy ton niż gwara góralska i często miesza się z językiem literackim.

Podobieństwa obu gwar to m.in. przywiązanie do lokalnej kultury, obrazowość języka oraz funkcja tożsamościowa. Różnice natomiast dotyczą tempa mowy, wymowy spółgłosek, zasobu leksykalnego i silniejszych wpływów obcych (słowackich vs. niemieckich). Warto także zwrócić uwagę na fakt, że górale i góralki, żyjący na Podhalu, znacznie lepiej podtrzymują pamięć o swojej gwarze i jest ona żywa na co dzień. W Krakowie gwara zaczęła się zacierać, a obecnie najlepiej posługują się nią najstarsi mieszkańcy i mieszkanki miasta.

To jedna z najciekawszych atrakcji na Podhalu według AI. Szlak Stylu Zakopiańskiego zachwyca niezwykłą architekturą: