Sto lat temu odkryto pierwszą „polską kometę”. Dokonano tego w Małopolsce

Małopolska odkryła pierwszą „polską kometę”. Dokonał tego Lucjan Orkisz

Pierwszą „polską kometę” odkryto w Małopolsce. Wydarzenie to miało miejsce sto lat temu, 3 kwietnia 1925 roku. Dokonał tego krakowski astronom Lucjan Orkisz, wówczas pracownik Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jak informuje uczelnia, nad ranem, kiedy testował możliwości nowo zakupionej lunety dostrzegł w gwiazdozbiorze Pegaza słabą mgławicę. Po próbie znalezienia jej pozycji w katalogu mgławic zrozumiał jednak, że odkrył nowy, nieznany dotąd obiekt. Jak się okazało, była to kometa, której ruch i orbitę astronom badał później latami, a nawet uczynił ją podstawą swojej rozprawy doktorskiej pt. Die definitive Bahn des Kometen 1925 I (Orkisz)" – podaje UJ.

"Małopolska" kometa ostatecznie otrzymała oznaczenie C/1925 G1 (Orkisz). „G” w tej nazwie odnosi się do typu komety, która jest nieokresowa, tj. taka, która pojawiła się w pobliżu słońca tylko raz i prawdopodobnie nigdy już tam nie powróci.

Dlaczego było to światowej klasy osiągnięcie astronomiczne? Na początek warto zaznaczyć, że na ziemiach polskich zapewne już wcześniej obserwowano i odkrywano komety. Takie odkrycia nie zostały jednak oficjalnie udokumentowane. Kometa Orkisza była pierwszą, która oficjalnie trafiła na listę Międzynarodowej Unii Astronomicznej jako odkryta przez polskiego astronoma – i to w dodatku w niepodległej od zaledwie kilku lat Polsce. O istotności tego wydarzenia świadczą otrzymane z wielu obserwatoriów listy gratulacyjne oraz fakt, że krótko po nim powstał film popularnonaukowy – podaje Uniwersytet Jagielloński.

Lucjan Orkisz urodził się w 1899 roku w Krakowie. Jak podaje UJ, pochodził z rodziny o tradycjach uniwersyteckich. W 1920 roku, podczas studiów podjął prace w uniwersyteckim Obserwatorium Astronomicznym, które znajdowało się wówczas w Collegium Śniadeckiego przy ul. Kopernika. Zadowolenie z jego pracy wyrażali przełożeni – już cztery lata później Orkiszowi powierzono obowiązki kierownika nowo otwartej stacji obserwacyjnej na Łysinie za Myślenicami.

Możemy też domniemywać, że wysłano go tam, aby jako młody uczony mógł wykazać się w trudnych warunkach. W prowizorycznym górskim obserwatorium, w leśniczówce rodziny Lubomirskich nie było wówczas elektryczności ani radia, było zimno i pusto, a po wodę trzeba było chodzić do studni – donosi UJ.

Wspomniana stacja obserwacyjna to wyjątkowe miejsce, o którym informowaliśmy w osobnym materiale. Zachęcamy do zapoznania się z tekstem, który opisuje historię powstawania małopolskiego obserwatorium astronomicznego.

Odkrywca pierwszej „polskiej komety” Lucjan Orkisz zmarł 17 sierpnia 1973 roku w Krakowie.