To jedyna taka willa w Krakowie. Znajduje się w lesie, widać z niej nawet Tatry [GALERIA]

Willa Baszta w Przegorzałach. Perła modernizmu w stolicy Małopolski

Pomysłodawcą i pierwszym właścicielem willi był wybitny architekt Adolf Szyszko-Bohusz. W 1916 roku zakupił on od bielańskich kamedułów niemal 9-hektarową, zalesioną działkę na wapiennym wzgórzu. To właśnie tam, w latach 1928–1929, zrealizował projekt swojego wymarzonego domu.

Budynek o oryginalnej, półokrągłej formie świadomie nawiązuje do średniowiecznych baszt, łącząc w sobie cechy modernizmu z duchem romantycznego historyzmu. Fasadę, wykonaną z wapiennych ciosów, zdobią dwa kartusze herbowe: Odyniec, należący do rodziny architekta (stąd jedna z potocznych nazw willi), oraz Korab. Do posiadłości, w skład której wchodził także basen i ogród, prowadziła stylowa stróżówka, zachowana do dziś u podnóża wzniesienia.

Posadowiona na Skale Przegorzalskiej willa góruje nad doliną Wisły. Z jej tarasu rozciąga się zapierający dech w piersiach widok na rzekę, wzgórza Pogórza Wielickiego, a przy dobrej widoczności można stąd dostrzec nawet Tatry.

Mroczne czasy II wojny światowej

Spokojne życie willi przerwał wybuch II wojny światowej. Już w 1940 roku posiadłość została przejęta przez niemieckich okupantów, a jej nowym lokatorem stał się szef dystryktu krakowskiego Generalnego Gubernatorstwa, dr Otto von Wächter.

To właśnie z jego inicjatywy tuż obok rozpoczęto w latach 1942–1943 budowę znacznie większego gmachu, znanego przez Niemców jako Schloss Wartenberg. Monumentalna budowla, obecnie mieszcząca luksusowy hotel Zinar Castle, miała pierwotnie pełnić funkcję sanatorium dla lotników Luftwaffe. Choć planów nigdy w pełni nie zrealizowano – pod koniec wojny mieścił się tam szpital – budynek na stałe zmienił krajobraz wzgórza. Niemcy nie zdążyli także zrealizować projektu budowy kolejki linowej, która miała łączyć kompleks z doliną.

Powojenne losy i nowa, akademicka rola

Po zakończeniu wojny, w 1945 roku, rodzina Szyszko-Bohuszów bezskutecznie próbowała odzyskać swoją własność. Ostatecznie w 1952 roku cały kompleks przeszedł na własność państwa i został przekazany Instytutowi Badawczemu Leśnictwa.

Prawdziwy przełom nastąpił w 1973 roku, kiedy zdecydowano o przekazaniu obiektów Uniwersytetowi Jagiellońskiemu. W 1976 roku oficjalnie powołano tu Instytut Badań Polonijnych, a na zapleczu historycznych budynków rozpoczęto budowę nowoczesnego gmachu Kolegium Polonijnego im. Kazimierza Pułaskiego.

Dziś w murach historycznej Willi Baszta przy ulicy Jodłowej 13a mieści się Instytut Europeistyki UJ. Dzięki temu niezwykły budynek nadal tętni życiem, służąc kolejnym pokoleniom studentów i naukowców. Cały kompleks, otoczony Lasem Wolskim i sąsiadujący z rezerwatem przyrody Skałki Przegorzalskie, pozostaje miejscem, gdzie architektura, historia i natura tworzą wyjątkową całość.

Tak wygląda Willa Baszta w Przegorzałach [GALERIA]