Gnojnik. Małopolska wieś, która zasłynęła z nietypowej nazwy
W województwie małopolskim istnieje wiele miast i wsi, których historia jest warta zgłębienia. Jednym z takich miejsc jest z pewnością wieś Gnojnik, położona w powiecie brzeskim, zamieszkana przez około 2700 osób. Wiele lat temu miejscowość ta zasłynęła z powodu swojej niecodziennej nazwy i była zaliczana do wsi o najśmieszniejszych nazwach w całym kraju. Skąd wzięła się nazwa małopolskiej wsi Gnojnik? Jak czytamy na łamach Publicznego Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Uszwi, nazwa topograficzna zaczerpnięta jest od wyrazu „gnój”, ale w znaczeniu możliwie „tłustej gleby” lub od gnojnika, tj. rodzaju rośliny.
Jak czytamy na stronie internetowej gminy, pierwsza wzmianka o Gnojniku i pobliskich wsiach pochodzi z XIII wieku, a konkretnie z 1215 roku. Wspominał o niej Wincenty Kadłubek. Właśnie w tych latach rozwijały się również inne pobliskie wsie – Uszew, Biesiadki czy Żerków. Niewiele osób wie, że mieszkańców wsi Gnojnik naznaczyły tragiczne lata polskiej historii.
Doświadczyli oni m.in. „potopu” szwedzkiego lat 1655-1660, najazd wojsk siedmiogrodzko-kozackich na Małopolskę (1657), rabację galicyjską (1846) oraz dramatyczne lata I i II wojny światowej.
Gmina w obecnych granicach funkcjonuje od 1 stycznia 1973 r., a od 1975 roku wchodzi w skład utworzonego wówczas województwa tarnowskiego. Wraz z reformą ustroju terytorialnego od 1 stycznia 1999 gmina Gnojnik znów znalazła się w reaktywowanym powiecie brzeskim, a wraz z nim w województwie małopolskim – podaje gmina Gnojnik.
Gmina Gnojnik to nie tylko nietypowa nazwa. Miejscowość oferuje ciekawe zabytki, które warto zobaczyć. Przede wszystkim klimat gminy tworzy drewniana architektura sakralna i użytkowa (m.in. kościół p.w. św. Mateusza w Biesiadkach, kościół p.w. św. Urszuli w Gosprzydowej czy liczne wiejskie chałupy i budynki gospodarcze). Tych drugich najwięcej znajdziemy w Biesiadkach.
Gmina pochwalić się może także ciekawymi zabytkami murowanymi – kościołem p.w. św. Marcina w Gnojniku, kościołem p.w. św. Floriana w Uszwi, kaplicą p.w. Matki Boskiej Częstochowskiej w Lewniowej oraz kaplicą p.w. św. Antoniego Padewskiego w Żerkowie. Ogromną wartość historyczną posiadają również pozostałości dawnych wielkich folwarków gospodarczych, a przede wszystkim zespół dworsko-pałacowy w Gnojniku oraz murowany dom zarządcy w Biesiadkach – czytamy.
Co warto zobaczyć w małopolskiej wsi Gnojnik?
- Kościół w Biesiadkach,
- kościół w Gosprzydowej,
- kościół w Gnojniku,
- kościół w Uszwi,
- kaplicę w Lewniowej,
- kaplicę w Żerkowie,
- Zespół dworsko-pałacowy w Gnojniku,
- plebanię i budynek starej szkoły w Uszwi,
- tablicę pamiątkową w lesie Grabliny w Uszwi,
- pomnik ku czci ofiar I wojny światowej w Żerkowie.