To dawna wieś wołoska w Małopolsce. Kiedyś zamieszkiwali ją pasterze, dziś słynie z drewnianych zabawek [GALERIA]

Stryszawa to jedna z najpiękniejszych wsi w Małopolsce. Kiedyś była ważnym wołoskim ośrodkiem pasterskim

U stóp majestatycznego Jałowca, w malowniczej dolinie ciągnącej się przez blisko 10 kilometrów, leży Stryszawa. To wieś, która harmonijnie łączy w sobie bogatą, wielowiekową historię z żywą do dziś tradycją rzemieślniczą, będąc jednocześnie jednym z najważniejszych w Polsce ośrodków zabawkarstwa ludowego.

Dzieje Stryszawy sięgają XV wieku, a pierwsza pisemna wzmianka o niej pochodzi z 1480 roku. Wieś została założona przez ród Słupskich herbu Śreniawa, ówczesnych właścicieli dóbr suskich. Od samego początku jej historia była nierozerwalnie związana z kulturą wołoską – Stryszawa stanowiła ważny ośrodek pasterski, a nawet była siedzibą wołoskiego wojewody. W późniejszych wiekach, wraz z całym „państwem suskim”, przeszła w ręce potężnego rodu Komorowskich. Przez lata rozwijał się tu nie tylko chów owiec, ale także rzemiosło. Niegdyś mieszkańcy słynęli z wyrobu gontów, a w latach 1830–1985 w przysiółku Hucisko działała nawet filia zakładów metalurgicznych z Suchej Beskidzkiej. Tragiczny rozdział w historii wsi zapisali niemieccy okupanci, którzy w latach 1941–1942 wysiedlili blisko 200 rodzin, pozbawiając je całego dobytku.

Stolica drewnianej zabawki

Tym, co rozsławiło Stryszawę w całej Polsce, jest bez wątpienia unikatowa tradycja zabawkarska, która narodziła się tu w połowie XIX wieku. Trudne warunki życia w górach sprawiły, że mieszkańcy zaczęli trudnić się chałupniczą produkcją drewnianych zabawek. Początkowo były to proste przedmioty: taczki, wózki, kołyski oraz charakterystyczne sześcienne grzechotki, zwane lokalnie scyrkówkami. Z czasem asortyment poszerzył się o karetki z konikami, a później o słynne klepoki – figurki ptaszków, które po pociągnięciu za sznurek machają skrzydłami. Do dziś stryszawscy rzemieślnicy tworzą barwne kogutki, dudki, sowy i bociany, często komponując je w urocze scenki na gałązkach, zwane „rodzinkami”. Żywą tradycję promuje coroczne Święto Zabawki, które przyciąga miłośników rękodzieła z całego kraju.

Kultura i turystyka

Stryszawa to wieś o żywej kulturze, zamieszkana przez górali żywieckich. Jednak jej położenie na styku regionów sprawia, że w lokalnej gwarze i obyczajach można odnaleźć także cechy charakterystyczne dla górali babiogórskich. O zachowanie dziedzictwa dba założony w 1994 roku dziecięcy zespół regionalny „Stryszawskie Gronicki”. Malownicze położenie w dolinie potoku Stryszawka, otoczonej zboczami Pasma Jałowieckiego i Pasma Solnisk, czyni z miejscowości cenioną wieś letniskową. Liczne szlaki turystyczne zachęcają do wędrówek, a cykliczna Biesiada Stryszawska integruje mieszkańców i gości, celebrując lokalną tożsamość.

Tak wygląda wieś Stryszawa w Małopolsce [GALERIA]