To miejsce pod Krakowem należało do duchowieństwa. Rządziło w nim Opactwo Cystersów

2025-10-13 14:40

Choć dziś Półwieś to spokojna miejscowość w gminie Spytkowice, jej historia sięga średniowiecza i jest nierozerwalnie związana z potęgą duchowieństwa. Przez setki lat wieś stanowiła własność Opactwa Cystersów w Mogile, co na trwałe ukształtowało jej losy i charakter. Zapraszamy do poznania dziejów tej niezwykłej osady na Pogórzu Wielickim.

Półwieś

i

Autor: Tbap/ CC BY-SA 4.0

Od fałszywego dokumentu do własności szlacheckiej

Początki Półwsi sięgają XIII wieku. Co ciekawe, pierwsza historyczna wzmianka o miejscowości, zapisanej wówczas jako Polousie, pochodzi ze sfałszowanego dokumentu biskupstwa tynieckiego datowanego na lata 1283–1286. Zanim jednak wieś trafiła w ręce duchowieństwa, w XV wieku jej właścicielem był szlachcic Mikołaj Saszowski z Gierałtowic. To właśnie ten okres poprzedził najważniejszy rozdział w jej dziejach.

Pod rządami zakonników z Mogiły

Przełomowy moment nastąpił w XV stuleciu, kiedy Mikołaj Saszowski podjął decyzję o sprzedaży Półwsi zakonnikom z Opactwa Cystersów w Mogile. W ten sposób miejscowość dołączyła do cysterskiego klucza dóbr na terenie księstwa zatorskiego, w skład którego wchodziły również Ryczów, Woźniki i Zygodowice. Władza mnichów nad tymi ziemiami utrzymała się aż do końca XVIII wieku. Oficjalny status wsi duchownej, będącej własnością Opactwa Cystersów, potwierdzają zapiski z drugiej połowy XVI wieku. Półwieś (zapisana jako Półwsie) znajdowała się wówczas w powiecie śląskim, należącym do województwa krakowskiego.

Współczesne oblicze i zmiany administracyjne

Dziś Półwieś to malowniczo położona wieś w województwie małopolskim, w powiecie wadowickim. Leży na Pogórzu Wielickim, przy ważnym szlaku komunikacyjnym – drodze krajowej nr 44 łączącej Gliwice z Krakowem. Według danych GUS z 2021 roku miejscowość liczyła 535 mieszkańców. Administracyjnie w jej skład wchodzą integralne części takie, jak: Folwark, Gize, Głuchowiec, Kmiecie, Skotnica oraz Wyźrał.

Historia najnowsza to także okres zmian administracyjnych. W latach 1975–1998 Półwieś należała do województwa bielskiego. Co więcej, aż do 31 grudnia 2006 roku była częścią gminy Brzeźnica, by ostatecznie znaleźć się w granicach gminy Spytkowice, w której leży do dziś.

Sonda
Czy Małopolska jest najpiękniejszym regionem w Polsce?

Dworzec kolejowy w Krzeszowicach wyróżniono w konkursie na "Dworzec Roku" [GALERIA]

Kraków: Park Kolejowy otwarty