Małopolska, czyli co? Te miasta były kiedyś jej częścią. Dziś leżą w innych województwach

Małopolska była kiedyś większa. Województwo czy kraina historyczna?

Obecnie mówiąc, że coś ma miejsce w Małopolsce mamy oczywiście na myśli obszar województwa małopolskiego, utworzonego na mocy reformy administracyjnej z 1999 roku, która wprowadziła podział kraju na 16 województw. Co ciekawe, województwo małopolskie to pierwsza taka nazwa jednostki terytorialnej w historii kraju. Jeszcze w czasach Rzeczypospolitej Obojga Narodów kraj dzielono na prowincje, a jedną z nich była Małopolska, w skład której wchodziły województwa: krakowskie, lubelskie, sandomierskie, bełskie, bracławskie, czernihowskie, kijowskie, podlaskie, podolskie, ruskie i wołyńskie.

Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku Polska składała się z 16 województw (tak samo, jak obecnie). Wśród nich nie było jednak województwa małopolskiego, a województwo krakowskie, liczące 17 560 km kw. W skład jednostki wchodziły miasta leżące dziś poza województwem małopolskim, takie jak Biała (dziś Bielsko-Biała), Żywiec, Jaworzno, Mielec czy Dębica.

W podziale administracyjnym z lat 1944 – 1975 na mapie Polski również nie było województwa małopolskiego, a województwo krakowskie o powierzchni 15 918 km kw. 1 stycznia 1957 roku Kraków, Poznań i Wrocław wydzielono z województw. Reforma administracyjna lat 1975 – 1998 znacząco zmieniła podział administracyjny Polski, wprowadzając aż 49 województw. Nie było wśród nich województwa małopolskiego, a województwa: krakowskie, nowosądeckie i tarnowskie.

Dopiero w reformie z 1999 roku wprowadzono 16 województw, których nazwy nie odnosiły się do miast, a do dawnych krain historycznych lub geograficznych, stąd nazwa województwa małopolskiego.

Mówiąc dziś więc o Małopolsce zwyczajowo mamy na myśli właśnie województwo małopolskie, choć precyzyjniej określenie Małopolska (łac. Polonia Minor) dotyczy krainy historycznej i etnograficznej.

Patrząc na Małopolskę jako na region historyczny czasów przedrozbiorowych na tle obecnych granic Polski możemy zauważyć, że Małopolska (jako region historyczny) obejmuje o wiele większy obszar, niż funkcjonujące w podziale administracyjnym województwo małopolskie.

W skład historycznej Małopolski wchodzą miasta leżące dziś poza województwem, takie jak: Częstochowa (woj. śląskie), Żywiec (woj. śląskie), Dąbrowa Górnicza (woj. śląskie), dawna Biała (dziś Bielsko-Biała, woj. śląskie), Chęciny (woj. świętokrzyskie), Kielce (woj. świętokrzyskie), Sandomierz (woj. świętokrzyskie), Opoczno (woj. łódzkie), Radom (woj. mazowieckie), Siedlce (woj. mazowieckie), Parczew (woj. lubelskie), Lublin (woj. lubelskie), Mielec (woj. podkarpackie).