W tych małopolskich wsiach mieszkali kiedyś Niemcy. Nosiły inne nazwy

Małopolskie wsie, w których mieszkali Niemcy. Prowadzili kolonizację

Kolonizacja w dzisiejszych kojarzy się zazwyczaj z wielkimi wyprawami Hiszpanów czy Brytyjczyków pod dowództwem osób takich jak Hernan Cortes czy Krzysztof Kolumb. Nie wszyscy wiedzą jednak, że swego rodzaju kolonizacja obejmowała również ziemie polskie, w tym Małopolskę, choć miała oczywiście inny wymiar. Mowa o tzw. kolonizacji józefińskiej, która objęła obszary dawnej Rzeczypospolitej. Proces ten prowadzony był przez cesarza Józefa II Habsburga, króla Niemiec (1764-1790) i cesarza rzymskiego w latach 1765-1790. Józef, który rządził ówczesna monarchią austriacką zaplanował akcję osadniczą na terenach Galicji, w tym dzisiejszego województwa małopolskiego. Na czym miała polegać?

Chodziło o zasiedlenie obszarów tych ludnością niemiecką. Kolonizacja józefińska oficjalnie rozpoczęła się w 1781 roku, kiedy Józef II Habsburg wydał patent cesarski. Dopuszczał on osadnictwo miejskie i kolonizację rolniczą na wyznaczonych terenach. Faktyczny napływ ludności niemieckiej na tereny dzisiejszej Małopolski najbardziej nasilił się w latach 1783-1784. Jak wskazuje dr Monika Cepil w publikacji „Kolonizacja józefińska na obszarze dawnej Galicji w świetle uwarunkowań prawno-osadniczych”, w zamyśle Józefa II kolonizatorzy niemieccy mieli rozpowszechniać swój język i osłabiać narodowość polską, także w Małopolsce. Osobami, które decydowały się na osadnictwo byli m.in. urzędnicy państwowi, podoficerowie czy nauczyciele niemieccy.

Kolonizacja józefińska swym obszarem szczególnie objęła Małopolskę i tereny dzisiejszej Sądecczyzny. Jak wskazuje dr Monika Cepil, koloniści osiedlali się m.in. w rejonie Niepołomic (Bogucice, Bratucice, Kłaj, Krzeczów) czy Starego Sącza (Biczyce Dolne, Kadcza, Rytro, Mokra Wieś, Olszanka, Podegrodzie). Zdaniem dr Cepil faktyczna kolonizacja józefińska trwała w latach 1781-1785. Kolonistów pozyskiwano m.in. za pomocą ogłoszeń w gazetach, a Galicję przedstawiano jako „kraj obiecany”. Niemieckim kolonizatorom w Małopolsce obiecywano gospodarstwo 40-morgowe (ok. 10 hektarów ziemi). Jak podaje dr Monika Cepil, w całej Galicji ukształtowały się 133 nowe osady, z czego aż 70 na terenie dzisiejszych województw małopolskiego i podkarpackiego.

Wsie niemieckie w Małopolsce istniały od czasu powstania do zakończenia II wojny światowej, choć faktycznie polonizowano je już po zakończeniu I wojny światowej, w 1918 roku. Co stało się z niemieckimi kolonistami w Małopolsce?

Część ludności uległa polonizacji, niektóre miejscowości zachowały pierwotny charakter do II wojny światowej. Jednym ze sposobów polonizacji była zmiana religii z protestanckiej na katolicką. W 1939 r. po zakończeniu kampanii wrześniowej Niemcy i Związek Radziecki podpisali porozumienie o wymianie ludności, na mocy którego Niemcy galicyjscy mogli wyjechać do rodzinnego kraju. Wiele osób skorzystało z tego przywileju. Reszta Niemców opuściła Galicję w latach 1944–1945 – pisze dr Monika Cepil.

W przygotowanej galerii możecie zobaczyć małopolskie wsie, które kiedyś były niemieckimi koloniami.