Te góry są jednymi z najmniej poznanych w Małopolsce. Kiedyś zasiedlali je Niemcy [GALERIA]

Pieniny Spiskie i zapomniany świat Niemców karpackich

Zacznijmy od najbardziej podstawowych, ale przydatnych w kontekście materiału informacji. Pieniny, jak podaje dr Andrzej Jaguś w publikacji „Charakterystyka regionalna Pienin na potrzeby terenowej edukacji przyrodniczej” są częścią tzw. pienińskiego pasa skałkowego, przebiegającego swoistym łukiem o długości około 600 km od okolic Wiednia w Austrii aż po północno-zachodnią Rumunię. Sam obszar Pienin jest położony w centralnej części opisywanego pienińskiego pasa skałkowego, w łańcuchu Karpat. Pieniny leżą na pograniczu polsko-słowackim. Od zachodu otaczane są przez dolinę Białki, a od wschodu przez dolinę Wielkiego Lipnika.

Na północy ich granicę wytyczają przyległe pasma Gorców i Beskidu Sądeckiego, a na południu biegnie ona wzdłuż dolin Łapszanki, Niedziczanki, Dunajca i Wielkiego Lipnika – podaje dr Andrzej Jaguś. Najwyższym szczytem Pienin są Wysokie Skałki (1050 m n.p.m.).

Pieniny Spiskie i Pieniny (po polskiej oraz słowackiej stronie) możecie zobaczyć w przygotowanej galerii.

Ciekawostka: jak pisze prof. Zbigniew Witkowski, obszar Pienin był penetrowany przez ludzi już w górnym paleolicie, ok. 35 tys. lat temu. Potwierdzają to pierwsze ślady obozowiska znalezione w jaskini Aksamitka po słowackiej stronie Pienin.

Geografia i granice Pienin Spiskich – czym się wyróżniają?

Jak pisze dr Andrzej Jaguś, w obrębie Pienin wymienia się kilka niewielkich jednostek geograficznych, tj. Pieniny Spiskie, Pieniny Właściwe, Małe Pieniny oraz Grupę Golicy i Haligowskich Skał. Warto na dłużej zatrzymać się przy Pieninach Spiskich, które leżą w zachodniej części Pienin, pomiędzy doliną Białki oraz doliną Dunajca w rejonie Czorsztyna.

Obszar ten kulminuje się we wzniesieniach: Branisko (879 m n.p.m.) i Hombark (743 m n.p.m.) – zaznacza dr Jaguś.

Polski alpinista i taternik Józef Nyka w publikacji pt. „Pieniny” (wyd. Trawers, 2006 r.) podaje, że przez miejscową ludność Pieniny Spiskie nazywane były Hombarkami (z języka niemieckiego Hom oznacza kopę, a Berg – górę). Język niemiecki nie znajduje się tu przypadkowo, gdyż, jak czytamy, w okolicach Pienin występuje dużo nazw geograficznych niemieckiego pochodzenia. Dlaczego?

Obszar ten, podobnie jak inne rejony Spiszu, Szarysza, Zemplina i Zakarpacia zamieszkiwali Niemcy karpaccy. Największe skupiska Niemców karpackich notowano właśnie na Spiszu. Ludność ta, jak Ondrej Pöss („Dejiny a kultura karpatskych Nemcov”, Bratysława, 2005) opuściła tereny dzisiejszej Słowacji pod koniec lub po zakończeniu II wojny światowej na mocy m.in. dekretów Benesza.

Ciekawostka: leżąca obecnie w pobliżu Pienińskiego Parku Narodowego wieś Chmielnica jako jedyna na Słowacji zachowała niemiecki charakter etniczny. Około 90 proc. jej mieszkańców jest pochodzenia niemieckiego (Mikulas Liptak, „Kim są Niemcy spiscy (karpaccy)?”, w: „Spisz. Wielokulturowe dziedzictwo”, red. A. Kroh, Sejny, 2000 r.). Miejscowi Niemcy uniknęli wywiezienia, gdyż zostali zaalarmowani odpowiednio wcześniej, a operację przeczekali w pobliskich lasach.

Zamki Pienin Spiskich. Niedzica i Czorsztyn nad jeziorem

Poznanie historii Spiszu i Pienin Spiskich to klucz do zrozumienia tego, jak przez stulecia rozwijał się ten obszar. Dziś to miejsce, które może stanowić ciekawy kierunek dla turystów szukających aktywnego wypoczynku. Jak pisze Schronisko PTTK Trzy Korony, do najpiękniejszych miejsc w Pieninach Spiskich zaliczymy m.in. Zamek w Niedzicy oraz ruiny Zamku w Czorsztynie.

To średniowieczne twierdze leżące nad Jeziorem Czorsztyńskim – trzecim co do pojemności sztucznym zbiornikiem wodnym w Polsce. Samo jezioro oferuje również atrakcje turystyczne. Co można zobaczyć nad Jeziorem Czorsztyńskim w Pieninach?

Atrakcje turystyczne Pienin Spiskich. Gdzie wybrać się na wycieczkę?

Oprócz zwiedzania samych zamków goście mogą odwiedzić zaporę w Niedzicy, która, jak podaje Zespół Elektrowni Wodnych Niedzica S.A. – jest najwyższą w Polsce zaporą ziemną z centralnym uszczelnieniem glinowym. Jej wysokość od chodnika galerii wynosi 56 metrów.

Mówiąc o Jeziorze Czorsztyńskim wśród oferty turystycznej dostępne są m.in. rejs statkiem „Harnaś” (pływająca kawiarnia), skansen na Półwyspie Stylchyn, przystań statków „Biała Dama”, spacer po koronie opisywanej zapory, piaszczystą plażę „Zamajerz” w Niedzicy (wstęp bezpłatny), domki letniskowe do wynajęcia, pole namiotowe, wypożyczalnia sprzętu wodnego, boisko do siatkówki oraz infrastruktura towarzysząca.

Najpiękniejsze szlaki Pienin Spiskich. Pieszo i na rowerze

Goście mogą również wybrać się na wycieczkę rowerową dookoła jeziora (VeloCzorsztyn, 30,1 km), zobaczyć osadę Czorsztyn Kluszkowce oraz oczywiście zajrzeć do Pienińskiego Parku Narodowego, zachwycającego bogatą florą i fauną (naliczono ponad 7 tys. gatunków zwierząt, Zygmunt Denisiuk, „Ochrona przyrody i krajobrazu”).

Pieniny w Małopolsce to również słynne spływy przełomem Dunajca, schroniska, takie jak PTTK Trzy Korony czy PTTK Orlica, a także liczne szlaki turystyczne. Te należące do Pienin Spiskich to m.in. (za Schronisko PTTK Trzy Korony): Dursztyn – Żar – Dursztyn (6,6 km), Falsztyn – Przełęcz Przesła – Niedzica Zamek (7,2 km) czy Frydman – Żar – Frydman (11,2 km).

Pieniny Spiskie to miejsce, które wciąż czeka na odkrycie. A Wy? Odwiedziliście już ten zakątek Małopolski?